Artykuł


Rodzina żółwi lądowych (Testudinidae) obejmuje 14 rodzajów, z których dwa są uznane za całkowicie wymarłe.

Pozostałe 12 rodzajów to żółwie zamieszkujące pięć kontynentów - Afrykę, Europę, Azję i obie Ameryki. Najwięcej gatunków żółwi lądowych zamieszkuje Afrykę.

Wszystkie żółwie lądowe są chronione przepisami Konwencji CITES oraz przepisami Unii Europejskiej a także wpisane do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych – publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN).

Poniższa tabela uwzględnia rodzaje i gatunki żyjące współcześnie, bez wymarłych rodzajów tj. Cylindraspis, czy Stylemys, czy gatunków wymarłych z rodzaju Dipsochelys.

Należy mieć też na uwadze, że w niektórych publikacjach można spotkać pewne różnice w nazewnictwie i przyporządkowaniu z punktu widzenia systematyki niektórych gatunków.


Żółwie są jedną z najstarszych grup zwierząt. Przyjmuje się, że początki ich ewolucji sięgają 200 mln lat wstecz, czyli epoki wczesnych gatunków dinozaurów. Do tej pory wyróżniono 14 rodzajów żółwi lądowych (rodzina Testudinidae), z których 2 są całkowicie uznane za wymarłe, tj. rodzaje Cylindraspis oraz Stylemys.

Jeśli chodzi o rodzaj Dipsochelys - według niektórych klasyfikacji można w nim wyróżnić żółwie olbrzymie, z których gatunek Dipsochelys dussumieri jest na ogół klasyfikowany jako Geochelone (Aldabrachelys) gigantea (ang. Aldabra Giant Tortoise). Z kolei rodzaj Testudo poza wymarłym gatunkiem Testudo atlas obejmuje kilka współcześnie żyjących żółwi z rejonu basenu Morza Śródziemnego oraz południowo-zachodniej i centralnej Azji.



Aktem prawnym regulującym problematykę ochrony zwierząt w Polsce jest aktualnie obowiązująca ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997 nr 111 poz. 724). Obejmuje ona ogólną problematykę ochrony zwierząt, szczególnie w kontekście praw związanych z ich wykorzystywaniem przez człowieka w celach hodowlanych, gospodarskich, czy rozrywkowych. Mimo bardzo ogólnej problematyki, w ustawie jest również mowa o tzw. zwierzętach domowych, do których należy zaliczyć m. in. żółwie hodowane jako zwierzęta domowe.


Integralną częścią Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, zwanej także Konwencją Waszyngtońską lub Konwencją CITES są załączniki zawierające wykaz gatunków roślin i zwierząt podlegających przepisom Konwencji.

Są to załączniki I, II i III, które dotyczą gatunków, dla których przewidziano inny poziom ochrony.

Na mocy oświadczenia rządowego z dnia 15 grudnia 2003 r. w sprawie związania Rzeczypospolitej Polskiej załącznikami l, II i III do Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzonej w Waszyngtonie dnia 3 marca1973 r. obowiązujące stały się wykazy załączników na dzień 28.05.2003 r.


Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem została podpisana w Waszyngtonie (stąd zwana jest również konwencją waszyngtońską) w dniu 3 marca 1973 r. Nazywana jest również Konwencją CITES od swojej ang. nazwy - Convention of International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Polska ratyfikowała Konwencję w dniu 3 listopada 1989 r., a jej postanowienia stały się wiążące w Polsce od dnia 12 marca 1990 r.


Wiele przydatnych informacji na temat żółwi lądowych można znaleźć w Internecie. Poniżej zamieszczono listę ciekawych i wartościowych stron o tej tematyce. Lista będzie stopniowo uaktualniana w miarę znajdywania nowych ciekawych publikacji.


Strony i publikacje angielskojęzyczne


www.tortoisetrust.org - Prawdziwa "kopalnia" wiedzy na temat żółwi lądowych. Olbrzymia baza artykułów, przegląd aktualności związanych z tematem.

www.chelonia.org - Kolejny obszerny serwis poświęcony tematyce żółwi (nie tylko lądowych). Serwis wielojęzyczny lecz najwięcej zasobów jest w języku angielskim.