Kompendium gatunków żółwi lądowych

Wersja do wydrukuWersja PDF

Rodzina żółwi lądowych (Testudinidae) obejmuje 14 rodzajów, z których dwa są uznane za całkowicie wymarłe.

Pozostałe 12 rodzajów to żółwie zamieszkujące pięć kontynentów - Afrykę, Europę, Azję i obie Ameryki. Najwięcej gatunków żółwi lądowych zamieszkuje Afrykę.

Wszystkie żółwie lądowe są chronione przepisami Konwencji CITES oraz przepisami Unii Europejskiej a także wpisane do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych – publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN).

Poniższa tabela uwzględnia rodzaje i gatunki żyjące współcześnie, bez wymarłych rodzajów tj. Cylindraspis, czy Stylemys, czy gatunków wymarłych z rodzaju Dipsochelys.

Należy mieć też na uwadze, że w niektórych publikacjach można spotkać pewne różnice w nazewnictwie i przyporządkowaniu z punktu widzenia systematyki niektórych gatunków.


Nazwa Wielkość ciała Występowanie Ochrona
Żółw zawiasowy (Zawiasek gładkobrzegi)
Kinixys belliana
22 cm Duży obszar Afryki środowej - od Senegalu po Somalię, aż po Angolę, Botswanę i RPA w kierunku południowym, Madagaskar (przyp. zawleczony) Załącznik II
Aneks B
Kinixys erosa 31,5 cm (samiec),
25 cm (samica)
Od Senegalu po Angolę wzdłuż zachodniego wybrzeża Afryki, a także państwa ościenne Burkina-Faso, Kogo, Uganda Załącznik II
Aneks B
Kinixys homeana 20,8 cm (samiec),
22 cm (samica)
Od Sierra Leone, wzdłuż zach. wybrzeża po Dem. Rep. Kongo Załącznik II
Aneks B
Kinixys lobatsiana 16,7 cm Botswana, RPA Załącznik II
Aneks B
Kinixys spekii 20 cm Afryka Południowa - od Kenii i Dem. Rep. Kongo aż po RPA Załącznik II
Aneks B
Kinixys natalensis 15,5 cm Mozambik, Suazi, RPA Załącznik II
Aneks B
Żółw pajączkowy
Pyxis arachnoides
15 cm poł.-zach. Madagaskar Załącznik I
Aneks A
Żółw pajęczy płaski
Pyxis planicauda
13,7 cm zach. Madagaskar Załącznik I
Aneks A
Żółw kanciasty
Chersina angulata
25 cm (samiec), 16 cm (samica) Namibia, RPA Załącznik II
Aneks B
Homopus areolatus 11 cm RPA Załącznik II
Aneks B
Homopus femoralis 13 cm RPA, Lesotho Załącznik II
Aneks B
Homopus boulengeri 13 cm RPA Załącznik II
Aneks B
Żółw nakrapiany
Homopus signatus
8 cm RPA, Namibia Załącznik II
Aneks B
Homopus bergeri 15 cm poł.-zach. Namibia Załącznik II
Aneks B
Żółw ząbkowany
Psammobates oculifer
15 cm RPA, Namibia, Botswana Załącznik II
Aneks B
Żółw geometryczny
Psammobates geometricus
16,5 RPA Załącznik I
Aneks A
Żółw namiotowy
Psammobates tentorius
14,5 RPA, Namibia Załącznik II
Aneks B
Żółw brunatny
Manouria emys
60 cm Bangladesz, Kambodża, Indie, Indonezja, Malezja, Birma, Singapur, Tajlandia, Wietnam Załącznik II
Aneks B
Żółw indochiński
Manouria impressa
30 cm Kambodża, Chiny (prow. Hunan) , Laos, Malezja, Birma, Tajlandia, Wietnam Załącznik II
Aneks B
Żółw celebeski
Indotestudo forstenii
33 cm Indonezja Załącznik II
Aneks B
Żółw żółtogłowy (Żółw podługowaty)
Indotestudo elongata
33 cm (samiec), 29 cm (samica) Bangladesz, Kambodża, Chiny (prow. Guangxi), Indie, Laos, Malezja, Birma, Nepal , Tajlandia, Wietnam Załącznik II
Aneks B
Żółw trawankurski
Indotestudo travancorica
Indie Załącznik II
Aneks B
Żółw leśny
Geochelone carbonaria
51 cm Panama, Boliwia, Paragwaj, Argentyna, Brazylia, Kolumbia Załącznik II
Aneks B
Żółw argentyński (Żółw chilijski)
Geochelone chilensis
43 cm Paragwaj, Argentyna Załącznik II
Aneks B
Żółw żabuti
Geochelone denticulata
82 cm Kolumbia, Wenezuela, Boliwia, Brazylia, Ekwador, Peru Załącznik II
Aneks B
Żółw gwiaździsty
Geochelone elegans
35 cm Indie, Pakistan, Sri Lanka, Birma Załącznik II
Aneks B
Żółw olbrzmi
Geochelone gigantea
120 cm Seszele, a także Tanzania, Mauritius i Madagarskar (jako gat. wprowadzony) Załącznik II
Aneks B
Żółw słoniowy Geochelone nigra 120 cm Ekwador (Wyspy Galapagos) Załącznik I
Aneks A
Żółw lamparci (Żółw plamisty)
Geochelone pardalis
65 cm połudn.-wsch. Afryka, od Sudanu i Etopii aż po RPA Załącznik II
Aneks B
Żółw birmański
Geochelone platynota
26 cm Birma Załącznik II
Aneks B
Żółw promienisty
Geochelone radiata
40 cm Madagaskar, a także jako gat. wprowadzony na wyspie Reunion i Mauritius Załącznik I
Aneks A
Żółw pustynny
Geochelone sulcata
83 cm duża część północnej i środkowej Afryki - od Senegalu i Mauretanii, po Etiopię i Somalię, Załącznik II
Aneks B
Żółw madagaskarski (Angonoka)
Geochelone yniphora
45 cm półn.-zach. Madagaskar Załącznik I
Aneks A
Gopherus agassizii 38 cm USA (poł. Nevada, poł.-zach. Utah, poł.-zach. Kalifornia, zach. Arizona), Meksyk (zach. Sonora) Załącznik II
Aneks B
Żółw norowy
Gopherus polyphemus
25 cm USA (półn.-zach. Karolina, Floryda, poł.-wsch. Luizjana, wsch. wybrzeże) Załącznik II
Aneks B
Żółw teksaski
Gopherus berlandieri
21,5 cm USA (Texas), półn. Meksyk Załącznik II
Aneks B
Meksykański żółw norowy
Gopherus flavomarginatus
40 cm półn. i śr. Meksyk Załącznik I
Aneks A
Żółw Torniera (Żółw szczelinowy)
Malacochersus tornieri
17 cm Kenia, Tanzania, Zambia Załącznik II
Aneks A
Żółw grecki
Testudo hermanni
23 cm Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria , Chorwacja, poł. Francja (wprow.), Grecja, Włochy, Malta (wprow.), Rumunia, Serbia, Słowenia, Hiszpania, Macedonia, zach. Turcja Załącznik II
Aneks A
Żółw śródziemnomorski (żółw mauretański, żółw iberyjski)
Testudo graeca
28 cm Albania, Bułgaria , Grecja, Rumunia, Serbia, Hiszpania, Macedonia, Mołdawia, Turcja, oraz północna Afryka (Algieria, Libia, Maroko, Tunezja, Egipt) i Bliski Wschód (Izrael, Liban, Iran, Irak, Jordania, Armenia, Azerbejdżan, Syria, Turkmenistan), czarnomorskie tereny Rosji i Ukrainy, wprowadzony we Włoszech, Francji i na wyspie Cypr. Załącznik II
Aneks A
Żółw stepowy (żółw rosyjski)
Testudo horsfieldi
20 cm Afganistan, Armenia , Chiny (prow. Xinjiang), Iran, Kazachstan, Kirgistan, Pakistan, poł. Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan Załącznik II
Aneks B
Żółw egipski
Testudo kleinmanni
10 cm Libia, Egipt, Izrael Załącznik I
Aneks A
Żółw obrzeżony
Testudo marginata
28 cm (samica), 29,5 cm (samiec) Albania, Grecja, Turcja, Włochy (wprow.) Załącznik II
Aneks A
Żółw peloponeski
Testudo weissingeri
26,5 cm poł. Grecja Załącznik II
Aneks A

Bibliografia:

[1] http://nlbif.eti.uva.nl/bis/turtles.php?menuentry=inleiding
[2] http://www.cites.org
[3] http://www.chelonia.org
[4] http://pl.wikipedia.org
[5] Praschag R.: Żółwie lądowe, Świat książki, Warszawa 2004
[6] Highfield A. C.: Practical Encyclopedia of keeping and breeding tortoises and freshwater turtles, London 1996