Ochrona

Afryka to kontynent, na którym występuje najwięcej gatunków żółwi lądowych. Obszar ten zamieszkują wszystkie gatunki żółwi lądowych z rodzajów: Kinixys, Pyxis, Chersina, Homopus, Psammobates, Malacochersus oraz część gatunków z rodzaju Geochelone i Testudo.

W przypadku rodzaju Testudo wyróżniamy dwa afrykańskie gatunki tj. Testudo kleinmanni (żółw egipski) oraz Testudo graeca (żółw śródziemnomorski, nazywany również żółwiem mauretańskim lub iberyjskim), przy czym ostatni z wymienionych gatunków nie jest żółwiem typowo afrykańskim, gdyż obszar jego występowania rozciąga się również na Europę i Azję.

Rodzina żółwi lądowych (Testudinidae) obejmuje 14 rodzajów, z których dwa są uznane za całkowicie wymarłe.

Pozostałe 12 rodzajów to żółwie zamieszkujące pięć kontynentów - Afrykę, Europę, Azję i obie Ameryki. Najwięcej gatunków żółwi lądowych zamieszkuje Afrykę.

Wszystkie żółwie lądowe są chronione przepisami Konwencji CITES oraz przepisami Unii Europejskiej a także wpisane do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych – publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN).

Poniższa tabela uwzględnia rodzaje i gatunki żyjące współcześnie, bez wymarłych rodzajów tj. Cylindraspis, czy Stylemys, czy gatunków wymarłych z rodzaju Dipsochelys.

Należy mieć też na uwadze, że w niektórych publikacjach można spotkać pewne różnice w nazewnictwie i przyporządkowaniu z punktu widzenia systematyki niektórych gatunków.

Aktem prawnym regulującym problematykę ochrony zwierząt w Polsce jest aktualnie obowiązująca ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997 nr 111 poz. 724). Obejmuje ona ogólną problematykę ochrony zwierząt, szczególnie w kontekście praw związanych z ich wykorzystywaniem przez człowieka w celach hodowlanych, gospodarskich, czy rozrywkowych. Mimo bardzo ogólnej problematyki, w ustawie jest również mowa o tzw. zwierzętach domowych, do których należy zaliczyć m. in. żółwie hodowane jako zwierzęta domowe.

Integralną częścią Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, zwanej także Konwencją Waszyngtońską lub Konwencją CITES są załączniki zawierające wykaz gatunków roślin i zwierząt podlegających przepisom Konwencji.

Są to załączniki I, II i III, które dotyczą gatunków, dla których przewidziano inny poziom ochrony.

Na mocy oświadczenia rządowego z dnia 15 grudnia 2003 r. w sprawie związania Rzeczypospolitej Polskiej załącznikami l, II i III do Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzonej w Waszyngtonie dnia 3 marca1973 r. obowiązujące stały się wykazy załączników na dzień 28.05.2003 r.

Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem została podpisana w Waszyngtonie (stąd zwana jest również konwencją waszyngtońską) w dniu 3 marca 1973 r. Nazywana jest również Konwencją CITES od swojej ang. nazwy - Convention of International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Polska ratyfikowała Konwencję w dniu 3 listopada 1989 r., a jej postanowienia stały się wiążące w Polsce od dnia 12 marca 1990 r.